O Castro de Pereiras, situado en Mos, transcorreu por catro escavacións arqueolóxicas desde o 2021, sendo dos poucos sitios deste territorio que se escavou secuencial e progresivamente nas últimas décadas. Nas tres primeiras campañas escaváronse diferentes puntos da zona superior do poblado castrexo, que actualmente están dispoñibles para a súa visita. Presentan dous edificios do momento final de abandono do Castro de Pereiras, cunha data aproximada do cambio de era, hai 2.000 anos. Esta zona está consolidada e contén un panel explicativo, logrado a través da colaboración do Concello de Mos e a Deputación de Pontevedra.
Neste 2024 realizouse a cuarta intervención arqueolóxica e actualmente están a levar a cabo unha quinta campaña. Na última intervención, financiada pola Consellería de Cultura, realizáronse tres sondaxes en puntos da superficie que non foran estudiados. Os resultados obtidos foron tan interesantes a nivel de estrutura que se tomou a decisión de continuar nestas construcións. O poboado presentaba nesta zona un edificio impropio da época e a cultura galaica.
Intervención arqueolóxica actual
A quinta fase ten por obxectivo comprobar a complexidade do urbanismo do Castro, no que non só están presentes as cabinas circulares máis habituais dunha única habitación. Segundo as primeiras conclusións, a construción está formada por un mínimo de 200 metros cadrados e catro habitáculos, ocupando un espazo bastante representativo dentro das dúas hectáreas do poboado castrexo. Ademais, na zona existen restos de edificios cuadrangulares e preséntanse a maiores elementos urbanísticos avanzados como construcións en alturas e unha rúa. Estas características implican unha construción complexa, “non son casas circulares colocadas caoticamente, existe unha planificación seguramente relacionada cos últimos momentos de ocupación”, afirma Mario Pereiro, arqueólogo director.
O edificio é moi interesante a nivel construtivo e a intención é definir o resto do espazo ao redor da construción para desenvolver un proceso de patrimonialización, como se realizou na parte superior da superficie. Por tanto, búscase consolidar o espazo para permitir a súa visita e coñecemento das persoas. Existe desta forma unha dobre vertente, a nivel investigación séguese desenvolvendo un estudo do potencial existente na zona, pero tamén desenvolver un proceso de consolidación para que sexa visitable todos os días do ano. Deste xeito, o futuro próximo do Castro basearase en potenciar a súa vertente turística e patrimonial á vez do desenvolvemento dunha investigación neste espazo.
O proceso do ferro e os lazos comerciais
A cultura galaica está dentro da Idade do Ferro, debido ao coñecemento do traballo con este material. Nos diferentes castros que se foron escavando no últimos cincuenta anos apareceron pezas de ferro, pero en moi poucos existen evidencias do proceso de produción deste material, como é o caso do Castro de Pereiras. “Temos evidencias de mineral de ferro e restos deste proceso de pasar do mineral a lingotes, aínda que non se atoparon vos propios lingotes. O que faltaría sería ou seguinte paso de converter vos lingotes en ferramentas, ou que sería ou proceso final, pero ou resto está documentado”, explica Mario Pereiro.
A maiores, nas construcións superiores atopouse un pequeno forno que explicaría este proceso. Na actualidade, están a traballar cun investigador do Centro Nacional de Investigación sobre a Evolución Humana (CENIEH) en Burgos. O profesional traballa todo o proceso da metalurxia na prehistoria e achegará datos sobre como se producía este ferro e permitirá coñecer de onde procedía.
Ademais, existen evidencias comerciais no Castro baseadas na constancia de moitísimo material de transporte de mercadorías moi tipicamente romano, como ánforas. Neste espazo recibían tamén se atopan evidencias de cerámicas mediterráneas, que transmiten un suficiente interese na zona para que recibise pezas deste tipo. “A clase de comercio dá época era o trueque polo que se recibían este material existiría algún tipo de interese exportado, como pode ser ou mineral dá zona ou pezas metalúrxicas”, expone o arqueólogo.
